- De Nederlandse Spoorwegen (NS) hebben afgelopen jaar een kleiner operationeel verlies geleden dan in 2021.
- Maar toch was 2022 een “zwaar en vervelend jaar”, zegt topman Wouter Koolmees van het spoorbedrijf. Zo viel onder meer de punctualiteit tegen.
- Vorig jaar reed 91,6 procent van de treinen op tijd. Dat was in 2021 nog 94,4 procent en in 2019, voor corona, 92,6 procent.
- Lees ook: Haat je reizen naar je werk? Het zou goed kunnen zijn voor je geestelijke gezondheid, beweren wetenschappers
De Nederlandse Spoorwegen (NS) hebben afgelopen jaar een kleiner operationeel verlies geleden dan in 2021. Dat kwam doordat de reizigersaantallen weer groeiden in het jaar waarin de coronamaatregelen af werden gebouwd.
Maar toch was 2022 een “zwaar en vervelend jaar”, zegt Wouter Koolmees, de nieuwe president-directeur van het spoorbedrijf. Door problemen met personeel vielen afgelopen jaar veel treinen uit en viel ook de punctualiteit tegen.
De NS verdiende 3,1 miljard euro aan kaartverkoop en de exploitatie van stations. Dat is fors meer dan de 2,3 miljard euro van een jaar eerder. Het onderliggende operationele verlies kwam uit op 304 miljoen euro.
In 2021 legde de NS nog ruim drie keer zoveel (952 miljoen euro) toe op het laten rijden van treinen. Toen bleven nog meer mensen thuis vanwege coronamaatregelen en ruimere thuiswerkafspraken.
Uiteindelijk kon de NS wel een nettowinst in de boeken schrijven. Het spoorbedrijf kreeg van de overheid 274 miljoen vergoeding voor de teruggelopen reizigersaantallen en 12 miljoen euro aan NOW-subsidies.
Bovendien kon de NS 385 miljoen euro aan eerder in de stroppenpot gestopt geld weer vrijgeven. In 2020 had NS een afwaardering van 1,6 miljard euro in de boeken gezet, maar dat bleek achteraf te veel te zijn door de beschikbaarheidsvergoedingen die de overheid gaf om zoveel mogelijk treinen te laten rijden.
Maar de prestaties van het treinvervoer vielen dus wel tegen. 91,6 procent van de treinen reed op tijd. Dat was in 2021 nog 94,4 procent en in 2019, voor corona, 92,6 procent. Wel werd net voldaan aan de streefwaarde van 91,5 procent. Ook de kans op een zitplaats in de spits nam af.
Maar de NS benadrukt dat de cijfers weinig zeggen over de individuele ervaringen van reizigers omdat er veel problemen waren en veel treinen uitvielen. Het spoorbedrijf spreekt zelf van "een jaar van uitersten".
'We hebben reizigers tekort gedaan'
Volgens president-directeur Wouter Koolmees van de NS heeft het bedrijf reizigers afgelopen jaar tekort gedaan.
De topman zegt dat de NS zich liet verrassen door het snel oplopende tekort aan conducteurs en machinisten door de combinatie van het opschalen van de dienstregeling en een oplopend ziekteverzuim bij het personeel, onder meer door corona.
De NS probeerde dagelijks bij te sturen door de problemen en moest om dat te doen ritten schrappen. Ook werden treinen ingekort, maar dat leidde tot grote drukte in de spits op sommige trajecten.
Ook lukte het op zeker moment niet meer om treinen en personeel op de juiste plaatsen in te plannen, stelt Koolmees. En tegelijkertijd kwam de druk op een steeds kleinere groep conducteurs en machinisten te liggen. Voor hen werd de druk "onacceptabel hoog", aldus Koolmees.
Behalve de personele problemen waren er ook een grote IT-storing, een probleem met een hoogspanningsleiding in Flevoland en stakingen voor een nieuwe cao. "Alles bij elkaar zette dat het bedrijf langdurig onder grote druk", beseft de NS-directeur. "Daar werden reizigers en medewerkers de dupe van."
Pas toen in september besloten werd de dienstregeling aan te passen, ging het voorzichtig weer beter. Tegelijkertijd begon de werving van nieuwe personeelsleden opnieuw. Van de ruim 7.000 vacatures wist NS er haast 5.200 te vullen. In totaal solliciteerden er bijna 51.000 mensen bij het spoorbedrijf.
Koolmees denkt dat de NS inmiddels het ergste achter de rug heeft en "de bocht door is". Maar toch blijft de toekomst uitdagend. "Er zijn nog steeds onvoldoende reizigers om ons huishoudboekje in balans te krijgen. De gestegen energieprijzen en de torenhoge inflatie helpen daar niet bij."
Daarnaast moet de NS blijven investeren, zegt Koolmees. "We verwachten nog altijd een grote toename van het aantal reizigers richting 2030, maar wel met veranderende reispatronen en ander reisgedrag." De dienstregeling moet op dat gedrag aansluiten, stelt de NS-directeur. Dat kan met meer treinen, maar ook langere treinen en andere tijdstippen waarop die treinen rijden. "Het wordt anders dan het was."
